Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci.

Pojęcie „zaburzenia integracji sensorycznej”, było dla mnie mało znanym tematem, dopóki nie stały się częścią mojego życia 🙂 Niby wiedziałam, że coś takiego jest, ale nie do końca rozumiałam i zdawałam sobie sprawę, jak bardzo mogą komplikować życie dziecku i poniekąd jego otoczeniu. Ponieważ terapia SI jest nieodłączną częścią naszego życia, starałam się i staram nadal szukać informacji na ten temat. Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci.

Ale od początku 🙂 Pisałam TUTAJ jak rozpoczęła się nasza przygoda z zaburzeniami SI. Mamy to szczęście, że od prawie dwóch lat pracujemy ze wspaniałymi specjalistami, którzy zawsze służą radą, pomocą, a przede wszystkim „stawiają na nogi” Starszaka. Dzięki temu, mam możliwość porozmawiać, wymienić się spostrzeżeniami z ludźmi, którzy mają ogromną wiedzę i doświadczenie w temacie.

Korzystając z sytuacji – staram się przelewać na „papier” to wszystko co ważne, tak, aby jak najwięcej osób mogło zasięgnąć informacji na temat zaburzeń SI.

Integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna (SI), czyli proces przetwarzania w mózgu informacji odbieranych przez zmysły z naszego ciała oraz otoczenia, aby wykorzystać je w codziennym życiu. Zaburzenia procesów integracji sensorycznej to nieprawidłowości w procesie przetwarzania informacji. Dzieci z tymi zaburzeniami wymagają pomocy specjalisty – terapii integracji sensorycznej.

Istnieją pewne symptomy, które mogą sygnalizować, że coś jest „nie tak”.

Zerknij na listę objawów, które mogą (nie muszą) świadczyć, o potrzebie wizyty u specjalisty. Pojedyncze objaw nie są wskazaniem do diagnozy SI, jednak jeśli rozpoznajesz kilka, a tym bardziej kilkanaście z nich – zastanów się czy nie warto, żeby ktoś przyjrzał się dziecku.

Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci

* Nieprawidłowa reaktywność na bodźce

Są to między innymi: niewłaściwe reakcje na bodźce dotykowe (nadmierne lub zbyt małe), za niski lub za wysoki poziom uwagi i aktywności, zaburzenia koordynacji ruchowej, opóźnienia w rozwoju ruchowym, rozwoju mowy, języka, trudności w uczeniu się, zaburzenia zachowania, brak samoakceptacji lub poczucia własnej wartości.

* Zaburzenia w rozwoju umiejętności ruchowych w zakresie „dużej motoryki”

(chodzenie, bieganie, gry, np. rzucanie i łapanie piłki). Dzieci często nie rozumieją poleceń, nie potrafią naśladować ruchów. Trudno przyswajają i uczą się nowych czynności, potrzebują długiego czasu do namysłu przy planowaniu ruchu. Nie potrafią wykonywać dwu czynności naraz, np. słuchać i pisać. Występuje zaburzenie napięcia mięśni. Źle czują swoją „środkową linię ciała”- mają problem z koordynacją ruchów lub równowagą. Z braku uwagi mogą dość często ulegać wypadkom. Nie dbają o porządek.

* Zaburzenia w zakresie „małej motoryki”

to najczęściej trudności z precyzyjnymi czynnościami: rysowanie, pisanie, wycinanie. Dzieci z zaburzeniami często mają wadę wymowy.

* Zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym i społecznym

to: niezgrabność, złe funkcjonowanie w grupie, trudności w grach i zabawach zespołowych, męczliwość, bezradność. Mogą być powodem powstania i nasilania się frustracji i zaburzeń osobowości.

Najczęstsze rodzaje zaburzeń układów zmysłów to ich nadwrażliwość lub niedowrażliwość.

Zebrałam, możliwie wszystkie objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej u dziecka – sprawdź.

Jak rozpoznać zaburzenia integracji sensorycznej u dzieci

• opóźnienia i wszelkie zaburzenia rozwoju mowy,
• obciążony wywiad okołoporodowy (ciąże wysokiego ryzyka, wcześniactwo, powikłania okołoporodowe, cesarskie cięcie),
• trudności z czytaniem, pisaniem, liczeniem – trudności z rozpoznawaniem liter, cyfr, mylenie, odwracanie liter, pismo lustrzane, przekręcanie sylab, wyrazów, czytanie od końca wyrazów
• nieprawidłowy chwyt kredki, długopisu, kłopoty z cięciem nożyczkami, rysowaniem po śladzie, kalkowaniem,
• trudności z utrzymaniem głowy (podczas dłuższego siedzenia) w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku,
• często kłopoty ze wskazaniem części ciała (myli stronę prawą i lewą),
• trudności z samodzielnym żuciem i przełykaniem pokarmów (wybiera dania papkowate), z samodzielnym piciem,
• prawie zawsze jakiś siniak czy zadrapanie (potyka się i przewraca częściej niż rówieśnicy),
• wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie; do końca ich nie potrafi opanować, kłopoty z: samodzielnym korzystaniu z WC czy kąpielą w łazience, ubieraniem się, zwłaszcza zapinaniem guzików, sznurowaniem butów,
• nadmierna ruchliwość (nie może usiedzieć czy ustać w jednym miejscu),
• utrudniona orientacja w otoczeniu (dziecko czuje się zagubione, potrzebuje sporo czasu by zapamiętać otoczenie),
• zaburzenia napięcia mięśniowego – wzmożone lub obniżone (szybka męczliwość),
• lęk przed upadkiem lub wysokością (wchodząc po schodach lub schodząc częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy, niepewnie stawia nogi),
• obniżone zainteresowanie aktywnością ruchową, niechęć do karuzeli i huśtawek na placu zabaw, dziecko nie lubi podskakiwać, wykonywać fikołków, okazuje zdenerwowanie przed np. wejściem na wysoką drabinkę lub zupełnie przeciwnie – karuzela, huśtawka bez przerwy,
• niewspółmierna reakcja (np. krzyk, płacz) do siły bodźca na nagłe dotknięcie albo lekkie popchnięcie z tyłu,
• problemy z siadaniem na krześle lub poprawiając na nim swoją pozycję zdarza się, że spada, ma niezgrabne ruchy – zbyt zamaszyste, dziwaczne albo często chodzi na palcach,
• problemy z rzucaniem i łapaniem piłki,
• skłonności do szybkiego męczenia się, sprawia wrażenie słabego dziecka,
• problemy z uczeniem się nowych aktywności ruchowych (pływanie, jazda na rowerze), podczas gimnastyki lub rytmiki kłopoty z dotrzymaniem kroku rówieśnikom – wielu ćwiczeń nie jest w stanie wykonać,
• słabe wyczucie odległości np. często staje zbyt blisko innych ludzi czy przedmiotów, nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany czy inne osoby, dziecku często przytrafiają się nieumyślne sytuacje np. rozlewanie soku, zrzucanie książek z ławki, rozsypywanie cukru,
• zaburzona orientacja – podczas gier zespołowych zdarza się, że biegnie w innym kierunku niż jego drużyna, w inną stronę niż piłka, którą ma złapać,
• problemy z koncentracją uwagi – trudności w skupieniu uwagi nad zadaniem, z wysłuchaniem polecenia, trudności z współpracą z dorosłym lub współdziałania z innymi dziećmi,
• problemy emocjonalne – często się obraża, jest uparte, reaguje agresywnie albo w kontaktach z innymi ludźmi dziecko zamyka się w sobie, jest nieśmiałe i wycofywane z kontaktu,
• niska samoocena i brak wiary we własne siły i możliwości,
• nadwrażliwość na bodźce zmysłowe np. gwałtownie reaguje i długo narzeka nawet na drobne urazy, często mruży oczy, zatyka uszy z powodu hałasu czy określonego dźwięku, zwraca szczególną uwagę na zapachy, unika zabaw plasteliną, malowania palcami, unika dotykania niektórych faktur i substancji np. kleju, piasku, miewa trudności z tolerancją na czesanie, mycie głowy, podczas mycia zębów miewa odruch wymiotny,
• podwrażliwość na bodźce zmysłowe np. dziecko lubi kręcić się intensywnie i bardzo długo na karuzeli, może celowo uderzać się przedmiotami lub wpadać na ścianę, pocierać dłonie czy inne części ciała rzeczami o chropowatej fakturze, może obwąchiwać wybrane przedmioty, poszukiwać takich wrażeń jak np. wpatrywanie się w światło lampy sufitowej czy latarki, dziecko lubi smakować nietypowe czy niejadalne rzeczy takie jak np. pasta do butów; może też ignorować ból np. w takich sytuacjach jak dotykanie gorących przedmiotów.

Nie każde „złe“ zachowanie jest winą zaburzeń SI, tak samo jak tzw. „złe“ zachowania mogą być wynikiem zaburzeń. Jeśli czujesz, że coś z dzieckiem jest „nie tak“ – idź do specjalisty.

Ja, na prawdę długo słuchałam, jak to mój syn jest „niegrzeczny”, jak to „zawsze” robi awantury w sklepie, jak to mu „brakuje zasad“ w domu! Jestem przekonana, że część tych „złych” zachowań to kwestia temperamentu, ale cześć, to kwestia problemów z integracją.

Kiedyś, nie potrafiłam zrozumieć, dlaczego Starszak nie może usiedzieć, np. przy obiedzie, dlaczego „zawsze” musi coś rozlać, dlaczego w sklepie „zawsze” jest rozkojarzony, nie potrafi się skupić i zachowuje się jakby nie rozumiał tego, co do niego mówię. Nie rozumiałam, dlaczego mimo jego niespożytej energii nie jesteśmy w stanie przejechać 1 km na rowerze bez przystanku. Nie rozumiałam, dlaczego wszystko wkłada do buzi, dlaczego ciągle się potyka, dlaczego nie potrafi narysować „czegoś” sensownego.

„niegrzeczne Dziecko” – „wyrodna Matka”

Wiele zachowań zrzucałam na kark temperamentu, wiele na odziedziczone ode mnie geny 🙂  Nie wiedziałam jak rozpoznać zaburzenia integracji sensorycznej. Kiedy Wiktor się wywracał po raz wtóry – widziałam siebie, zawsze musiałam się potknąć, upaść, zahaczyć – gapa. Problem z ocenianiem odległości – po mnie, ciągłe rozkojarzenie – po mnie, problemy z nauką – po mnie, histeryczność – niestety też po mnie 🙁 Im więcej czytam na temat zaburzeń SI, tym więcej tych zachowań widzę u siebie (jako dziecka).

Przez długi czas myślałam – cóż… jest taki jak ja, będąc dzieckiem – musimy to przetrwać, kiedyś wyrośnie! Dodatkowo, wszystkie stereotypy wzięły górę – chłopak może mówić później, chłopak musi mieć siniaki, chłopaki są trudniejsi do wychowania, to mu przejdzie, wyrośnie, co zrobisz?!?

Idź do specjalisty!

Ano właśnie zrobiłam! Poszłam z nim do specjalisty od zaburzeń SI. Dzisiaj mamy diagnozę, ciągłą terapię, wiem jak z nim pracować w domu, jak możemy unikać pewnych niepożądanych zachowań.

Widzę różnicę! W zachowaniu, poziomie koncentracji, umiejętnościach manualnych i sprawności fizycznej. Jest lepiej, na prawdę dużo lepiej odkąd zaczęliśmy terapię. Jest o wiele spokojniej i przyjemniej.

Oczywiście pewne ziany wynikają z rozwoju. Zawsze przecież musimy pamiętać, że dzieciaki mają pewne etapy, w których następuje zmiana zachowania, układ nerwowy się rozwija, etc., ale mam wrażenie, że terapia dużo nam dała.

Mam nadzieję, że problem ten, nie dotyczy Twojego dziecka. Jeśli jednak widzisz powody, dla których powinniście udać się do terapeuty – nie zwlekaj. Wiesz już jak rozpoznać zaburzenia integracji sensorycznej – jeśli coś Cię niepokoi – idź do specjalisty.

M. Borkowska, K. Wagh, Integracja sensoryczna na co dzień, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2010 r.

V.F.Maas, Uczenie się przez zmysły, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2016 r.